Briketten

Houtskoolbriketten bestaan uit geperst houtskool waaraan bindmiddelen en andere bestanddelen zijn toegevoegd. Ze zijn ideaal om te gebruiken op een kogelbarbecue, in open barbecues en in smokers omdat ze lang branden en een zeer gelijkmatige hitte geven. Maar ze zijn niet geschikt voor kamado’s. Na verbranding blijft er veel as over, vooral bij de goedkopere briketten, en die as belemmert de doorstroming van lucht. 

Een ander nadeel van briketten stoken in de kamado: de temperatuur laat zich moeilijk regelen. Als briketten eenmaal gloeien, gloeien ze door. Het afknijpen van de luchttoevoer om de temperatuur te verlagen, heeft maar weinig effect. Houtskool geeft je veel meer controle over de hitte in een kamado. En nog een reden om vooral geen briketten in de kamado te gebruiken: aan veel briketten zijn chemische stoffen toegevoegd die geur en smaak afgeven. Dikwijls is er ook petroleum en steenkool in verwerkt. De geur van die stoffen trekt niet alleen in je gerechten, maar ook in de poreuze wanden van je kamado. En dat proef je vervolgens terug in alles wat je er daarna op bereidt.

Hoe en waarvan worden briketten gemaakt?

Hoogste tijd om een hardnekkige misvatting uit de weg te ruimen. Je leest vaak dat briketten worden gemaakt van het restafval van de houtskoolproductie: alle stukken die niet groot genoeg zijn voor houtskool, worden tot gruis vermalen om er briketten van te maken. Dat is maar zeer ten dele waar. In de ambachtelijke houtskoolproductie is restafval van houtskool heus wel eens de grondstof voor een paar briketten, maar het restafval van alle geproduceerde houtskool ter wereld volstaat bij lange na niet om aan de vraag naar houtskoolbriketten te voldoen.

De grootschalige productie van houtskoolbriketten is al meer dan honderd jaar een zelfstandig proces waarbij zaagsel en houtafval als grondstof dienen. Die grootschalige productie begon in de Verenigde Staten in de jaren twintig van de vorige eeuw en werd in gang gezet door autofabrikant Henry Ford.

Ford Motor Company verkocht in 1919 meer dan een miljoen exemplaren van de Ford Model Ts. Voor elke auto was enorm veel hout nodig voor onder andere het frame, het dashboard, het stuur en de wielen. Henry Ford startte zijn eigen houtproductie in samenwerking met Edward G. Kingsford, een verre verwante. Hij kocht een bosgebied waar hij een houtzagerij en een onderdelenfabriek liet bouwen. In wat nu het stadje Kingsford heet, vernoemd naar Edward G. Kingsford, verrees de fabriek die het houtafval van de onderdelenproductie van Ford tot houtskoolbriketten verwerkte. Die briketten hadden de vorm van de bekende kussentjes zoals we die tot op de dag van vandaag kennen. De brikettenfabriek werd ontworpen door Thomas Edison en Kingsford leidde het bedrijf.

De productie was bijzonder efficiënt, elke 1.000 kilo houtafval leverde 280 kg briketten op. Ford verkocht zijn briketten onder de naam Ford Charcoal. Omdat hij onvoldoende afzet vond bij vlees- en visrokerijen ging hij vanaf halverwege de jaren dertig de consument verleiden om te gaan barbecueën. Hij bracht een Picknick Kit op de markt, bestaande uit een draagbare grill en Ford Charcoal.

Na de Tweede Wereldoorlog werd thuis barbecueën snel populair in de VS. Ford verkocht in 1951 Ford Charcoal en de naam veranderde in Kingsford Charcoal. Het merk Kingsford heeft op dit moment tachtig procent van de Amerikaanse markt in handen en produceert 1 miljoen ton houtskoolbriketten per jaar.Die witte as op de briketten, waar komt die vandaan?

Ongetwijfeld heb je weleens het advies gehoord of gelezen dat je pas moet beginnen met barbecueën als er witte as op de briketten ontstaat. Die witte as is het resultaat van de verbranding van kalksteen die in de briketten is verwerkt. Kalksteen werd aanvankelijk vooral als bindmiddel toegevoegd, maar die witte as geldt inmiddels als het startschot voor de bbq-fanaat: we kunnen beginnen! Houtskoolbriketten die geen witte as meer geven, die wordt vast geen groot succes.

In briketten zit altijd een bindmiddel van zetmeel, veelal maismeel. Vaak is er ook bruinkool of steenkool in verwerkt om voor meer hitte te zorgen. Vrijwel alle as die overblijft na verbranding, is afkomstig van bindmiddelen en andere bestanddelen.
Het woord ‘briket’ is overigens afgeleid van het Franse ‘brique’ dat steen betekent.

Goedkope briketten: duurkoop en héél onhandig

De kwaliteit van de houtskoolbriket staat of valt bij de kwaliteit van het gebruikte hout. Met hout van loofbomen kun je een koolstofgehalte van minimaal 70 procent bereiken. Dan heb je veel hitte, een lange brandtijd en een zuivere verbranding.

Slechte briketten zijn er helaas ook in overvloed. De goedkope supermarktbriket is vaak al bijna opgebrand als je deze uit de firestarter in de barbecue stort. En dan is goedkoop niet alleen duurkoop, maar vooral ook buitengewoon onhandig omdat je moet blijven bijstoken en bijvullen om lang te kunnen BBQ-en. Daar zit je bepaald niet op te wachten als je low & slow je short ribs wilt bereiden.
In de goedkope briketten zit vaak ook nog veel petroleum of steenkool. Dat geeft een langdurige afgifte van geuren die je niet in je voedsel wilt hebben.

Alternatieven

Een alternatief voor de houtskoolbriketten zijn kokosbriketten. Deze zijn gemaakt van geperste schillen van kokosnoten. Ze verbranden schoner, bereiken een hogere temperatuur en geven minder as. Nog een voordeel: ze geven minder vlammen als er vet op druipt. Doordat de kokosbriketten een hogere temperatuur bereiken, heb je er ook minder van nodig dan van houtskoolbriketten.
Ook katoenbriketten zijn een goede vervanger.